Paul Klee
Paul Klee (Duitsland 1879 - Zwitserland 1940) is een van de grote schilders van de moderne schilderkunst van de 20e eeuw.
Hij was een moedige man die vanaf het begin tegen het fascisme was en dat ook uitdroeg. Hij had liefde voor kleur en vorm, muziek en mensen, en alles wat het leven bracht. Hij was nooit bang om uit te proberen en van het gebaande pad te gaan.
Dat alles zie je terug in zijn werk dat speels, veranderlijk en apart is. Hij was met recht wat je noemt authentiek in leven en werk. Hij had een beter einde verdiend.
Hij is vooral bekend om zijn expressieve, surrealistische schilderijen die een intense lading kunnen oproepen, simpelweg door hun suggestie, vormen en kleurstelling.
Het speciale aan Klee is, vind ik, dat hij heel sterk was in zijn minimalisme - hij wist goed te kiezen wat weg te laten en wat te benadrukken - en surrealistisch was zonder in het overdrevene te schieten.
Hij wist als vanzelf sfeer, sterke beelden en emotie op te roepen. Zijn werk verveelt nooit.
Van pentekening tot kleur
In zijn beginjaren maakte Klee vooral eenvoudige pentekeningen in zwart-wit. Later verdween de pen naar de achtergrond en gebruikte hij vooral kwast en kleur.
Het werk dat ontstond was abstract, speels, fantasierijk en vrolijk met als bijzonderheid de invoeging van cijfers en symbolen.
In de kleuren die Klee toen gebruikte, richtte hij zich op de natuurlijke kleuren van Noord-Afrika. Hij was een tijd in Marokko en Tunesië geweest om de kleuren daar te onderzoeken en ze zich eigen te maken.
Hij vond deze kleuren onwerkelijk mooi en gebruikte bij het schilderen van het palet aan kleuren vooral natuurlijke zand- en okertinten die door hun warme gloed, die oosters-afrikaans aandoet, als vanzelf de harmonie en het mysterie benadrukten. In dit gebruik van kleuren heeft hij vele navolgers gekregen (denk bijvoorbeeld aan Bernard, Gauguin, Macke en Gris).
Bauhaus en expressionisme
Klee gaf tien jaar lang les aan het Bauhaus in Berlijn en had veel invloed op de richting waarin de school zich ontwikkelde. Ook was hij een groot theoreticus op het vlak van kleur en vorm en zijn beroemde notebooks met aantekeningen hierover, zijn lang verplicht materiaal geweest voor kunstenaars die op basis daarvan experimenteerden met vormen en kleurgesbruik.
Omgekeerd had het Bauhaus - strak, veel vlakken, strenge vormen en heldere kleuren - ook een grote invloed op Klee.
Klee was daarvoor ook lid van Der Blauwe Reiter (samen met onder meer Kirchner en Macke) geweest.
De schilders van Der Blauwe Reiter en het Bauhaus wilden uitstijgen boven het normale en basale, en lieten dat in hun werk nadrukkelijk tot uitdrukking komen. Op hun manier waren ze spiritueel bezig.
Toch past Klee niet echt bij Der Blaue Reiter; Klee is anders, is echt uniek en het is niet mogelijk hem in een bepaald vakje onder te brengen. Klee wordt gerekend tot de expressionisten maar was ook een wegbereider voor het surrealisme. Voor talloze andere stromingen was hij een belangrijk inspirator.
Verwante kunstenaars zijn onder meer Alexej von Jawlensky, Bauhaus-kunstenaar Wassily Kandinsky en de Franse schilder Robert Delauney.
Alledrie worstelden en experimenteerden ze met vorm en kleur en zijn ze door Klee geïnspireerd.
De dood
Klee had een fascinatie met de dood. Dat kun je goed zien in zijn latere werk, dat steeds somberder werd en de eindigheid en misère van het leven benadrukten. De kleurschakeringen werden ook minder en de tinten donkerder.
Het is ook in deze periode dat Klee minder erkenning kreeg. De reden daarvoor is waarschijnlijk dat zijn werk té ver af stond van de gemiddelde Europese smaak die, midden en eind jaren dertig, nogal gericht was op het naturalistische en de verheerlijking van de persoon.
Zijn werk viel ook niet in de smaak bij de toenmalige heersers in Nazi-Duitsland. Hij moest Duitsland verlaten en stierf, als vluchteling, verarmd en eenzaam, zonder veel erkenning van wie dan ook, begin 1940 in Zwitserland.
Bronnen
Voor dit stukje heb ik onder meer Kunstenaars van de 20ste Eeuw (Edward Lucie-Smith, Thoth 1999), www.artcyclopedia.com en www.artnet.com geraadpleegd.
Links
Info over hoogbegaafdheid: Wat is hoogbegaafdheid - Het hoogbegaafde brein - Multiple intelligentie - Hoogbegaafd & samenleving - Hoogbegaafd & werk - Omgang met anderen - Problemen hoogbegaafdheid - Problemen hoogbegaafde jongeren - Valkuilen hoogbegaafde jongeren - Aanverwant: add ed. - Autisme versus hoogbegaafdheid - Hulpverlening GGZ - Verkeerde diagnoses - Het grote verdriet - Denkfouten over denken - Uitvoerende functies - Leren en faalangst - Omgaan met motivatieproblemen - Rust, rust, rust - Kanttekeningen - Organisaties HB - Hulpverleners HB - Boeken over HB
Testen: Hoogbegaafd test - Introvert / extravert test - Assertiviteitstest - Relatietest
Begeleiding 1 op 1: Begeleiding hoogbegaafden - Omgaan met jezelf - Omgaan met anderen - Existentiële zaken
Rondom werk: Begeleiding - Beter in samenwerken - Beter worden in wat je doet - Loopbaanadvies - Burnout & zo
Relatietherapie & relatieherstel: Relatietherapie hoogbegaafden - Relatietherapie-weekend - Relatieadvies - Relatieherstel ouder en kind - Begeleiding relationele problemen
Contact & zo: Contactinfo - Bureau IDEE - Tarieven - Colofon
Overleven
It is not the strongest of the species that survives nor the most intelligent. It is the one that is the most adaptable to change. Charles Darwin